Με αφορμή τα πρόσφατα δημοσιεύματα σε σχέση με την δυνατότητα ή υποχρέωση δημοσιοποίησης εκθέσεων ερευνητικών επιτροπών, το θέμα κατά τη γνώμη μου έχει ως εξής:
1. Σύμφωνα με τον περί Ερευνητικών Επιτροπών Νόμο, Κεφ. 44, όπως τροποποιήθηκε, εν τοις εφεξής «ο Νόμος», άρθρο 7, η Επιτροπή έχει τις εξουσίες οι οποίες αποδίδονται σε αυτή από το διάταγμα διορισμού των μελών της.
2. Μεταξύ των εξουσιών, που δυνατό να αποδοθούν στην Επιτροπή είτε από το Υπουργικό Συμβούλιο ή τον Γενικό Εισαγγελέα, ανάλογα με την περίπτωση που ισχύει, είναι και η εξουσία δημοσιοποίησης του πλήρους κειμένου της έκθεσης ή μέρους αυτής όπου η Επιτροπή διαπιστώνει, σε συνεννόηση με τον Γενικό Εισαγγελέα, ότι τίθεται σε κίνδυνο η εθνική ασφάλεια του Κράτους.
3. Άρα λοιπόν, η Επιτροπή δεν έχει δικαίωμα από μόνη της να προχωρήσει σε δημοσιοποίηση της έκθεσης ή μέρους αυτής που δεν δημοσιεύεται, αν σε συνεννόηση με τον Γενικό Εισαγγελέα προκύπτει θέμα εθνικής ασφάλειας του Κράτους.
4. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, που αφορά την Ερευνητική Επιτροπή για τα «χρυσά διαβατήρια», με το διάταγμα του Γενικού Εισαγγελέα ΚΔΠ 406/2020, η Επιτροπή προικοδοτήθηκε με όλες τις εξουσίες που προβλέπονται στο άρθρο 7 του Νόμου όπως π.χ. συγκέντρωση εγγράφων, εξασφάλιση μαρτυρίας, διενέργεια πραγματογνωμοσύνης, αυτοψίας, κλήτευση μαρτύρων, έκδοση ενταλμάτων, επιβολή προστίμων, αποδοχή εν γένει μαρτυρίας, αποκλεισμό του κοινού από τις συνεδριάσεις κτλ, αλλά ρητά εξαιρέθηκε η δυνατότητα δημοσίευσης της έκθεσης ή μέρους αυτής. Συνεπώς, η Ερευνητική Επιτροπή για τα χρυσά διαβατήρια δεν έχει εξουσία να δημοσιεύσει την έκθεσή της και βεβαίως μέρους αυτής. Η έκθεση παραδίδεται στον Γενικό Εισαγγελέα σύμφωνα με την παράγραφο 6 του πιο πάνω διατάγματος. Ο Νόμος δεν προνοεί για τις εξουσίες του Γενικού Εισαγγελέα από τη στιγμή που θα παραλάβει την έκθεση σε σχέση με την δημοσίευσή της ή όχι. Ούτε το Σύνταγμα προνοεί οτιδήποτε σε σχέση με την δημοσιοποίηση. Άρα υπάρχει νομοθετικό κενό.
5. Θα μπορούσε να εισηγηθεί κάποιος ότι, από τη στιγμή που μία έκθεση επιτροπής είναι στα χέρια του Γενικού Εισαγγελέα αυτός την κάνει ό,τι θέλει σε σχέση με την δημοσιοποίηση και ενεργεί ανάλογα με την δική του κρίση.
6. Έχω την εντύπωση ότι όταν πρόκειται όμως για έκθεση επιτροπής, η οποία παραδίδεται στον ίδιο στην απουσία οποιασδήποτε νομοθετικής ρύθμισης, ο Γενικός Εισαγγελέας θα πρέπει να ενεργήσει σύμφωνα με την πιο πάνω διάταξη του Νόμου ο οποίος τον εξουσιοδοτεί να προικοδοτήσει την Επιτροπή με την εξουσία δημοσίευσης της έκθεσης.
7. Εξάλλου θα ήταν αδιανόητο ο Γενικός Εισαγγελέας να έχει εξουσία δυνάμει του Νόμου να προικοδοτεί την Επιτροπή με εξουσία δημοσίευσης αλλά να μην την έχει ο ίδιος.
8. Εάν πρόκειται όμως για δημοσίευση μέρους της έκθεσης, ισχύει κατά τη γνώμη μου κατ’ αναλογία η εξουσία που του έδωσε ο νόμος να μεταφέρει στην Επιτροπή δηλαδή να προβαίνει σε μερική δημοσίευση αφού αφαιρέσει από την δημοσίευση εκείνα τα μέρη που θα συνιστούσαν κίνδυνο στην ασφάλεια του Κράτους.
9. Εν ολίγοις, ελλείψει νομοθετικής πρόνοιας, προκύπτει ότι, η εξουσία του Γενικού Εισαγγελέα περιορίζεται σε αυτή που ο ίδιος ο Νόμος του έδωσε για να δώσει ο ίδιος στην Ερευνητική Επιτροπή. Τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο.
10. Σαν αποτέλεσμα, ο Γενικός Εισαγγελέας, δεν έχει δικαίωμα να αποφασίζει την μερική δημοσιοποίηση της έκθεσης κατά την δική του κρίση και βούληση επικαλούμενος το δημόσιο συμφέρον. Οι επιλογές που έχει είναι, είτε να δημοσιεύσει την έκθεση στο σύνολό της, είτε να αφαιρέσει από αυτή τα μέρη εκείνα που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας.
11. Η επιλογή του να δημοσιεύσει μερικώς την έκθεση εκτός όπου κρίνει ο ίδιος ότι θα επηρεαστούν οι ποινικές έρευνες που ενδεχόμενα να γίνουν ή που ενδεχόμενα να βρίσκονται σε εξέλιξη δεν υφίσταται με βάση το Νόμο και το Σύναγμα κατά τη γνώμη μου.
12. Είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει νομοθετικό κενό το οποίο θα μπορούσε η Βουλή των Αντιπροσώπων να καλύψει με σχετική πρόνοια στη νομοθεσία. Σε μια τέτοια περίπτωση δεν έχω καμία αμφιβολία όμως ότι θα τεθεί θέμα εκ νέου κατά πόσον θα συμπεριληφθεί στη νομοθεσία εξαίρεση για θέματα που αφορούν την ποινική διερεύνηση υποθέσεων.
13. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι, ο Γενικός Εισαγγελέας έχει την δυνατότητα κατά την πορεία και εξέταση των θεμάτων εκ μέρους της Ερευνητικής Επιτροπής να ενημερώνεται και όπου υπάρχει θέμα διεξαγωγής ποινικής έρευνας και επαρκές υλικό να διατίθεται στον ίδιο για να ξεκινά άμεσα την ποινική διερεύνηση όπου κρίνει ότι τούτο ενδείκνυται. Μέχρι να περατωθεί η έρευνα, και αν ετοιμαστεί η έκθεση, οι οποιεσδήποτε υποθέσεις που ενδεχόμενα να χρήζουν ποινικής έρευνας ήδη να έχουν διερευνηθεί και οι ποινικές διαδικασίες να ξεκινήσουν. Εξάλλου, η καθυστέρηση εν αναμονή του πορίσματος όχι πριν το καλοκαίρι δεν είναι δικαιολογημένη και θα έπρεπε ήδη κατά τη γνώμη μου να είχαν ξεκινήσει ποινικές έρευνες. Ήδη το πόρισμα Καλογήρου υποδεικνύει ότι υπάρχουν περιπτώσεις και επαρκές υλικό που θα μπορούσε να δικαιολογήσει την έναρξη ποινικής έρευνας. Δεν συμφωνώ με την άποψη ότι δεν θα πρέπει να γίνεται τίποτε στο μεταξύ μέχρι που η Ερευνητική Επιτροπή να συμπληρώσει το έργο της. Τέτοια θεώρηση είναι συνταγή ενδεχόμενα καταστροφής ή δημιουργίας μαρτυρικού υλικού που θα δυσχεραίνει το έργο των αστυνομικών ερευνών παρά να το διευκολύνει.
